SEYYÎD MEHMED ÇOLAK DEDE NÂM-I DİĞER AŞIK MÜCRÎMÎ DEDE

Asıl adı Mehmed Çolak olan Âşık Mücrimî Dede, 1882 yılında Malatya'nın Akçadağ ilçesine bağlı Karaterzi Köyü'nde dünyaya geldi.  Şeyh Ahmed Dede Ocağı'ndan Seyyîd Kebiş Dede oğlu Seyyîd İbrahim Dede oğlu Seyyîd Hasan Dede ile Seyyîde Tamam Ana'nın oğludur. Karaterzi Köyü'nde bu aileye ait seyyîdlik şeceresi ile "Tarîk" denilen yeşil asa mevcuttur. Ayrıca Terzi Koca adlı Seyyîd Ahmed hazretlerinin türbesi bulunmaktadır.

Kahramanmaraş'ın Elbistan ilçesine bağlı Kantarma Köyü'nden ve Sultan Sinemîl Ocağı evlâdından Seyyîd Tacim Dede'nin anlatımına göre Âşık Mücrimî'nin 500'e yakın şiiri/deyişi vardır. Ancak günümüze ulaşan şiirleri oldukça azdır. Çocukluk çağında iken eli yandığı için parmakları birbirine yapışmış ve bu dönemden sonra lakabı  "Çolak Dede" olarak kalmıştır.

Aile büyüklerinin anlattıklarına göre İmâm Musa Kâzım evlatlarından bir seyyîd tarafından kendisine "Mücrimî" mahlası verilmiştir.  Kur'ân-ı Azimuşşân'a olan muhabbetinden Kur'ân'ı öğrenmiş ve de öğretmiştir.

Köyde bir yandan çobanlık yapmış ve bir yandan da Ocakzade dedelerin muhabbetlerinde çolak şeklinde saz çalıp aşıklık yapmaya başlamıştır.  Mücrimî, kendi köyünden bir kıza aşık olmuş, ancak bu kızı çolaklığından dolayı kendisine vermemişler ve bu sebepten dolayı da köyünü terkedip Gaziantep'in Nurdağı ilçesine bağlı Sakçagözü / Keferdiz Köyü'ne yerleşmiştir. Birinci Cihan Harbi ve Kurtuluş Savaşı yıllarından itibaren bu köyde hayatını idame etmeye başlamıştır.  Antep Savunmasında oğulları İsmail Hakkı ve Ökkeş Ağalar ile büyük yararlılık gösteren Kılıç Ali'nin büyük destekçisi Hurşit Ağa'nın himayesine girmiş ve onun vekilliğini yapmıştır.  Yörede oldukça ilgi görmüş ve yönlendirilen kişilerin ilgisine mazhar olmuştur.

Hurşit Ağa, yörenin en büyük aile başıdır ve çok geniş arazilerin sahibidir.  Hurşit ağa'nın yanında vekillik yaptığı dönemlerde ağa'nın "Su akarken testini doldur, ileride ailene bakacak varlığın olsun" sözüne karşılık Mücrimî "Ağa ben kendi malımı mülkümü bırakıp geldim" diye cevap vermiştir.  Yıllar sonra Karaterzi Köyü'ne çağrılsa da asla geri dönmemiştir. Bu nedenle Mücrimî'nin şiirlerinde "Gurbet" oldukça belirgin bir temadır.

Âşık Mücrimî, oğlu Cemal Dede'nin aktardığına göre gençlik yıllarından itibaren divânelere saygı duyan ve Şâh-Padişâh tanımaz bir dünya görüşüne sahiptir.  Atışmayı çok seven bir âşıktır.  Kureyşân Ocağı'ndan Davut Sularî ile atışması meşhur olmuştur.

Kayseri'nin İncemağara Köyü'nde medfun olan Şeyh Hasanlı Kangozâde Cafer Baba, Âşık Mücrimî'nin saygı duyduğu kişidir ve kendisi hakkında "Allah (cc) bana dünyada dost olarak Cafer'i verdi" demiştir. Âşık Nesimi Çimen'in kayınbabası olan Cafer Baba, sürekli Mücrimî'nin yanına gelip gitmiştir. Âşık Mücrimî, "Şu diyâr-ı gurbet elde" adlı ünlü şiirini Şeyh Hasanlı Cafer Baba'ya verir ve daha sonra Nesimi Çimen'in eline geçer.  Nesimi Çimen bu deyişi muhabbetlerde okumuştur.  Nesimi'nin muhabbetlerine katılanlar bu deyişi albümlerinde seslendirmiş ve yer vermiştir. Daha sonra bu eser daha sonra TRT repertuvarına alınır.

 
Âşık Mücrimî kendi döneminde, büyük bir yere sahip ve döneminin "7 Hakikatçi Dede"sinden biri olmuştur. 

Şiirlerinde Farsça ve Arapça kelimelere, kavramlara gönderme yapsa da genel olarak arı bir dil kullanımını yapmıştır. 1970 yılında Mart ayında sarılık hastalığından dolayı hayata veda eden Âşık Mücrimî, arkasında pek çok deyiş bırakmıştır.

Mücrimî'nin oğlu merhum Cemal Dede'nin sözleriyle:

"Mücrimî çok şiir vardır ama harmanını dağ başına yığmıştır. Rüzgar gelip savurmuş, Anadolu'nun dört yanına götürmüştür..."

Behey sofu aslımızı sorarsan

Biz âdemperestiz puta tapmayız
Aslımızı neslimizi sorarsan
Biz âdemperestiz puta tapmayız

Âdemperest olduk postumuz pektir
Âdeme hak demek gayr-i sevaptır
Âdemi bilmeyen her an haraptır
Biz âdemperestiz puta tapmayız

Âdemden zikrol(un)du âyât-ı Kur'ân
İncil'den ol Tevrat hatmoldu furkân
Âdemden sürüldü dem ile devrân
Biz âdemperestiz puta tapmayız

Âdemdir âdeme dermân olandır
Âdemdir âdeme fermân olandır
Âdemdir hûrî gılman olandır
Biz âdemperestiz puta tapmayız

Mücrîmî'yem haktır Âdem'e ihsân
Alleme'l-Esmâ'dır hallâk-ı insân
Âdem beytullâhdır Tûr-i Sinâ(n)
Biz âdemperestiz puta tapmayız

Kaynak: Sinemilli Ulaş Özdemir / Cemal Dede'nin Anlatımı İle

Yazan: Cemâl Dede torunu Şeyh Hasanlı Muhammed Can